حضرت آیت الله تقوایی در سال 1340 در شهر اراک در خانواده‌ای مذهبی دیده به جهان گشودند. پدر ایشان روحانی و اهل علم بودند لکن به دلیل مخالفت علنی با حکومت پهلوی به دستور رضاشاه خلع لباس شدند. گفتنی است در زمان محمدرضا شاه با وجود فشارها و ضرب و شتم‌هایی که نسبت به ایشان و نزدیکانشان به عمل می‌آمد علناً بشارت به آمدن امام می‌دادند ولی قبل از آمدن امام دار فانی را وداع گفتند.
تحصیلات را در شهر اراک آغاز نموده و در سال 1355 به تهران مهاجرت نمودند و دیپلم ریاضی فیزیک خود را در تهران اخذ نمودند و همزمان با تحصیل در فعالیت‌ها و تظاهرات ضد رژیم شاهنشاهی حضور فعال داشتند.
با آغاز جنگ تحمیلی ایشان وظیفه خود را حضور در جبهه‌های حق علیه باطل تشخیص داده و تا سال 1365 متناوباً به جبهه‌های غرب و جنوب اعزام می‌شدند.
در سال 1361 بود که در کنار جهاد در جبهه جنگ، خود را موظف به حرکت در جبهه‌ی علم دیده و تحصیلات حوزوی را آغاز نمودند.
در سال دوم طلبگی تدریس را به صورت غیررسمی در مدرسه آیت‌الله مجتهدی در کنار تحصیل آغاز کردند و سپس در مدرسه سپهسالار به فرموده مرحوم آیت‌الله حق‌شناس به تدریس خود به صورت رسمی ادامه دادند.
در همان سال‌های ابتدای تحصیل، مقارن با تحصیلات حوزوی بنا به امروالده‌ی گرامی‌شان و اظهار نارضایتی ایشان از ادامه ندادن تحصیلات کلاسیک وارد دانشگاه شده و تا سطح دکتری پیش رفتند؛ پس از تأیید تز دکترای ایشان والده‌ی گرامی‌شان دار فانی را وداع گفتند..با ارتحال ایشان و برداشته شدن وظیفه‌ی تحصیل دانشگاهی، ایشان روند اخذ مدرک را متوقف کرده و متمحض در تحصیل دروس حوزوی شدند و بخش اعظم تحصیلات خود را در تهران و بخشی را در قم سپری کردند.
دروس سطح را از محضر اساتیدی چون حضرات آیات سید جواد حسینی، قبله‌ای، اعتمادی، وجدانی، بنی فضل و… و دروس خارج را از محضر حضرات آیات غلامرضا رضوانی، جعفری اراکی، مهدوی کنی و… بهره گرفتند. در سال‌های پایانی دهه‌ی هفتاد موفق به اخذ اجازه‌نامه‌ی اجتهاد از سه تن از علمای تهران از جمله حضرت آیت‌الله رضوانی گردیدند و درس خارج فقه و اصول خود را از همان زمان با اجازه از اساتید خود آیت‌الله مهدوی کنی و آیت‌الله رضوانی آغاز نمودند. ایشان علاوه بر دروس مستمر خارج فقه و اصول تمامی دروس حوزه را حداقل چهار دوره و دروس سطوح عالی را بالغ بر ده دوره تدریس داشته‌اند.
در علوم فلسفه و عرفان نیز دارای کرسی درس بوده و کتب فلسفی و عرفانی متداول از جمله نهایه‌الحکمه، اسفار، تمهیدالقواعد، فصوص الحکم، مصباح الانس، فتوحات مکیه و… را تدریس داشته و دارند.
ایشان در سال‌های تحصیل در زمینه اخلاق و سلوک از محضر اساتیدی چون مرحوم آیت‌الله حق‌شناس، مرحوم آیت‌الله مجتبی تهرانی، مرحوم میرزا اسماعیل دولابی و… بهره برده‌اند.
آیت‌الله تقوایی در سال 1385 به حسب وظیفه و با انگیزه دفاع از ولایت مطلقه فقیه و مبانی نظام اسلامی در انتخابات مجلس خبرگان شرکت کردند. لکن موفق به کسب اکثریت آراء نشدند.
در سال 1388 بنا به درخواست مکرر دوستان و شاگردان، اقدام به تأسیس حوزه‌ی علمیه‌ی حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام (واقع در منطقه لویزان تهران) نموده و در راستای تحقق منویات امام، رهبری و مبانی انقلاب به تربیت طلاب پرداختند. ایشان علاوه بر اختصاص دادن ساعاتی به صورت روزانه جهت مراجعات طلاب، در اوقات بعد از نماز و مراسمات پیوسته پذیرای اقشار دیگر نیز بوده و هستند و نسبت به مشکلات و مطالبات مردم اهتمام ویژه دارند.
از مبانی مورد تأکید آیت‌الله تقوایی می‌توان به توحید، ولایت اهل بیت علیهم السلام، محبت به این خاندان و حرکت علمی و عملی در تشبه پیدا کردن به آن انوار مقدسه در تمامی مراتب وجود انسان ( اعم از سر، قلب و ظاهر) اشاره کرد. سیره‌ی عملی ایشان بر تعظیم شعائر و بزرگداشت ایام‌الله، تشکیل مجالس اهل بیت علیهم السلام، دسته‌های سینه‌زنی و مداومت بر زیارت مشاهد مشرفه، خود بیانگر میزان اهتمام ایشان به این اصل است.
تبعیت از ولایت مطلقه‌ی فقیه و دفاع از نظام ولایت فقیه و انقلاب اسلامی دیگر اصلی است که دائماً مورد تأکید استاد بوده است و همواره بر حضور مؤثر در عرصه‌های فرهنگی و سیاسی تأکید دارند، و طلاب و دانشجویان را پیوسته به این امر ترغیب می‌نمایند. موضع‌گیری‌های به‌جا و با بصیرت ایشان در خصوص جریانات سیاسی، فرهنگی، مسائل روز و پشتیبانی از مواضع رهبری و ارائه‌ی چند دوره درس خارج با موضوع ولایت فقیه و حکومت اسلامی شایان توجه است.
از دیگر مسائل مورد تأکید ایشان اهتمام به علم و نهایت تلاش در خصوص تجهیز به سلاح علم و معرفت است. ایشان اشتغال به علم را واجب کفایی و مختص به طلاب ندانسته‌اند و بر این نکته تأکید دارند که تمامی اقشار باید به کسب علم مبادرت ورزیده و به درجه‌ی اجتهاد برسند. جالب توجه اینکه ایشان این وجوب را منحصر در فقه و اصول ندانسته و قائلند که ریشه‌ی تمامی علوم در قرآن و کلمات حضرات معصومین علیهم السلام بوده و علاوه بر تمامی علوم حوزوی باید به علوم دیگر (مانند فیزیک، شیمی، ریاضیات، طب و…) نیز پرداخت و در این علوم هم باید تولید داشت و تفکیک این علوم از علوم حوزوی و اسلامی از اشتباهات سده‌های اخیر بوده است.
نکته دیگری که استاد بسیار به آن اشاره دارند پرهیز از حرکت یک جانبه و اهتمام به ظاهر و باطن دین در کنار هم و نفی حرکات صوفی‌مآبانه و همچنین نفی ظاهرگرایی صرف در دین است و اینکه گرفتن ظاهر دین بدون باطن و باطن دین بدون ظاهر انحراف از حقیقت دین و سلک پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم بوده است.
تقدم فرائض (واجبات و وظائف) بر نوافل (مستحبات) از دیگر مسائلی است که پیوسته بر آن تأکید داشته و قائلند که بنا نهادن اعمال بر پایه‌ی مستحبات و رها کردن وظائف مثل بنا کردن خانه بر پوشال بوده و ثمری نخواهد داشت.
ایشان با تأکید بر خودسازی و تهذیب و طهارت روح، بسیار بر سلامت جسم و ورزش تأکید داشته و قریب به چهل سال است که به ورزش مستمر(تکواندو و کوهنوردی) مداومت دارند.
در حال حاضر برنامه برخی از دروس ایشان به شرح ذیل است:
- درس خارج فقه با موضوع قضاوت؛ حوزه علمیه‌ی مروی و حوزه‌ی علمیه امام رضا علیه السلام
- درس خارج اصول فقه با موضوع اصول عملیه؛ حوزه علمیه‌ی مروی و حوزه‌ی علمیه امام رضا علیه السلام
- درس خارج فقه با موضوع ولایت فقیه؛ حوزه ی علمیه‌ی امیرالمؤمنین علیه السلام
- درس تفسیر قرآن؛ مسجد باب‌الحوائج علیه السلام
- درس عرفان نظری کتاب فصوص‌الحکم و کتاب تمهیدالقواعد (به تشخیص خود استاد در خصوص افرادی که مقدمات فلسفی و معرفتی را تا حد مطلوب طی کرده‌اند.)
- درس اخلاق و عرفان عملی (عمومی) با موضوع شرح منازل السائرین؛ مسجد باب‌الحوائج علیه السلام
- درس اخلاق (مخصوص طلاب) با موضوع شرح معراج‌السعاده؛ حوزه‌ی علمیه‌ی امیرالمؤمنین علیه السلام
- درس اخلاق (مخصوص طلاب) با موضوع شرح مصباح‌الشریعه؛ حوزه‌ی علمیه‌ی خاتم‌الاوصیاء عجل الله تعالی فرجه شریف
- درس اخلاق (مخصوص طلاب) با موضوع شرح مصباح‌الشریعه؛ حوزه‌ی علمیه‌ی مرحوم ایروانی ره
- دروس سطوح عالی (کفایه، رسائل، مکاسب و نهایه)؛ حوزه‌های علمیه‌ی مروی، امام رضا علیه السلام و امیرالمؤمنین علیه‌السلام.