پایگاه حفظ و نشر آثار آیت الله تقوایی

پایگاه حفظ و نشر آثار آیت الله تقوایی

متن جلسه اخلاق جمعه صبح ۱۴۰۲/۰۱/۱8

بسم الله الرحمن الرحیم

احترام به قرآن و روایات
بحث ما درمورد مناقب امام حسینعلیه‌السلام است. به این جمله مبارکه رسیدیم «المُتَوَسِّدِ بِالشُّهُودِ و الرِّضا»[1] متوسد و توسد یعنی یک چیزی را انسان به صورت بالشت زیر سر خودش قرار بدهد. در روایت مبارکه هست که «لَا توسَّدوا الْقُرْآنَ»[2] یعنی قرآن را زیر سر نگذارید یا به قرآن تکیه ندهید، باید احترام قرآن حفظ شود. این نکته بسیار مهم است که احترام قرآن، احترام روایات، حتی احترام کُتبی که از علمای بزرگ است باید حفظ شود. البته « لَا توسَّدوا الْقُرْآنَ» یک معنای باطنی هم دارد یعنی قرآن را نعوذ بالله زیر پا نگذارید، بی‌اهمیت نکنید بلکه به آن بها بدهید. در‌مورد تجوید، در‌مورد فهم، در‌مورد معارف، در‌مورد فقه، در‌مورد اصول، در‌مورد عرفان و در‌مورد همة علومی که در قرآن هست باید به همة آن‌ها بها بدهیم.
احاطه بر تمام حقایق عالم
اما اینجا که در‌مورد امام حسینعلیه‌السلام می‌فرماید «المُتَوَسِّدِ بِالشُّهُودِ و الرِّضا» یعنی شهود تکیه گاه آقا ابی عبداللهعلیه‌السلام بود، رضای خدا تکیه گاه ابی عبدالله الحسینعلیه‌السلام است. در‌مورد عرش هم می‌گویند عرش علم است «الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى‌»[3] عالَم بر اساس علم است، عالَم بر اساس دانش است، عالَم بر اساس توجه است، عالَم بر اساس شهود است، عالَم بر اساس معرفت است، عالَم بر اساس نور است. المُتَوَسِّدِ بِالشُّهُودِ یعنی تکیه گاه حضرت این است که به تمام حقایق عالَم احاطه دارد. یعنی در بروز و ظهور اسماء و صفات خدا تکیه گاه حضرت شهود است.
فرق شهود با خبر
فرق شهود با خبر این است که شهود یعنی مستقیماً دارد واقعه را نگاه می‌کند اما خبر اعم است یک دفعه می‌بینم خبر می‌دهم، یک دفعه هم خبر از چیزی که پیش من نیست می‌دهم مثلاً خبر می‌دهم ان‌شاء‌الله دارد ریشة آمریکا و اسرائیل کنده می‌شود. خودمان مستقیم نمی‌بینیم اما شهود یعنی مستقیماً خودمان با یک چیزی مواجه شدیم.

ذات دست یافتنی نیست اما اسماء و صفات دست یافتنی است
تکیة گاه حضرت شهود است، تمام عالم را بر اساس شهود اسماء و صفات دارد اداره می‎کند. قبلاً گفتیم که ما مشاهده، مکاشفه، معاینه داریم؛ توحید فعلی و توحید صفاتی و توحید ذاتی. معانیه یعنی نه تنها صفات در صفات الهی مضمحل می‌شود و نه تنها فعل در فعل الله مضمحل می‌شود بلکه ذات هم در ذات اقدس حق جل و اعلی فانی می‌شود. البته منظور نور خداست و الا ذات که قابل دست یافتنی نیست اما اسماء و صفات و وجه تام خدا دست یافتنی است «بِكَ عَرَفْتُكَ»[4] یعنی به‌وسیله ذات، وجه ذات.
لیعبدون یعنی لیعرفون
«وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلّا لِيَعْبُدُونِ»[5] لیعبدون یعنی لیعرفون یعنی معرفت و شهود و مکاشفه انوار قدسیه خدای تبارک و تعالی و اسماء و صفات خدا. « المُتَوَسِّدِ بِالشُّهُودِ» یعنی کسی که شهود را تکیه گاه خود قرار داده است البته ابی عبداللهعلیه‌السلام هم اینگونه بودند. چرا «المُتَوَسِّدِ بِالشُّهُودِ » می‌فرماید؟ چون می‌فرماید «شاء الله أن يراني قتيلا»[6] یعنی ابی عبداللهعلیه‌السلام خودِ خدا را مشاهده می‌کند. خدا از ایشان خواسته حسین جان تو باید کشته راه حق بشوی، یا ابا عبداللهعلیه‌السلام تو باید همة هستی خودت را در راه خدای تبارک و تعالی با «المُتَوَسِّدِ بِالشُّهُودِ » بدهی. بسیاری از کسانی که در مقابل ظلم به اسم حق قیام کردند حق نبودند اما ابی عبداللهعلیه‌السلام حق مطلق است. عجب معجزه‌ای است که این حقانیت شهود ابی عبداللهعلیه‌السلام هر روز خودش را نشان می‌دهد.
نوری که هرگز خاموش نمی‌شود
«شاء الله أن يراهن سبايا»[7] تک تک کسانی که به همراه ابی عبداللهعلیه‌السلام ایثار کردند ایثار آن‎ها باقی، ابدی، ازلی، همیشگی و جاوید است. اینکه می‌گوییم امام حسینعلیه‌السلام نوری است که هرگز خاموش نشود؛ حضرت علی اصغرعلیه‌السلام، حضرت علی اکبرعلیه‌السلام، حضرت ابوالفضلعلیه‌السلام هم همین‌طور هستند. بالاتر از آن هر چیزی که مربوط به امام حسینعلیه‌السلام باشد جاودانه می‌شود. اسب حضرت، ملک حضرت، دارایی حضرت؛ چون تکیه گاه حضرت شهود است، چون «وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى‌؛ إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحى‌»،[8] چون هر کاری که ابی عبداللهعلیه‌السلام انجام داده و می‌دهد و خواهد داد مستقیم از خدا می‌گیرد. اهل‌بیتعلیهم‌السلام هم همین‌طور هستند یعنی مستقیم از خدا می‌گیرند و به ما می‌دهند. «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ»[9] البته ما هم باید همین‌طور بشویم. راه ما هم همین است و باید به این طرف برویم.
جاودانگی امام حسینعلیه‌السلام
چرا ابی عبداللهعلیه‌السلام ابدی و جاودانه شده است؟ چون رابطة «دنَا فَتَدَلیَ‌ فَکاَنَ قَابَ قَوْسَینْ‌ أَوْ أَدْنیَ‌»[10] را طی کرده است، چون به نور اطلاقی رسیده است، بنابراین نفس امام حسینعلیه‌السلام همیشگی و جاودانه است، نگاه و آثار ایشان جاودانه است، افعال و صفات ایشان جاودانه است، تمام هستی ابی عبداللهعلیه‌السلام جاودانه است چون بی‌نهایت است، چون به بی‌نهایت وصل شده است، چون هر چه که از ابی عبدالله الحسینعلیه‌السلام صادر می‌شود به نور خدا صادر می‌شود.
ملاک اخلاص
در روایت مبارکه می‌فرماید «هر مکلفی هر کاری که انجام می‌دهد برای خودش است الا روزه چون روزة عبد برای خود خداست.»[11] روزه عجب چیزی است. در روایت مبارکه دارد، وجود مقدس حضرت زهرا مرضیهسلام الله علیها وقتی که اسرار عبادات را می‌گویند می‌فرمایند سرّ روزه این است که «جعل الله تبارک و تعالی الصوم للاخلاص»[12] روزه ملاک برای اخلاص است. اخلاص یعنی دیدن نور خدا، وجه تام خدا، وجه اطلاقی خدا، اسماء و صفات بی‌نهایت خدا و با دیدن اسماء و صفاتِ بی‌نهایت خدا؛ بی‌نهایت شدن.
بی‌نهایت شدن
بسم الله الرحمن الرحیم بنام اسم الله که رحمت رحمانیه بی‌نهایت و رحمت رحیمیه بی‌نهایت است. تمام حمدها، بی‌نهایت حمدهای خدا برای خدا تبارک و تعالی است. به چه علت این را می‌گوییم؟ می‌گوییم برای اینکه خودمان هم بی‌نهایت شویم، برای اینکه ببینیم، برای اینکه شهود کنیم، برای اینکه ما هم کشف و شهود و مشاهده داشته باشیم و الا به چه دردی می‌خورد؟ ما آمدایم برای رفتن «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ».[13]
ارتباط مستقیم با خدا داشتن
کربلا چیز عجیبی است وقتی حضرت ابی عبدالله الحسینعلیه‌السلام حضرت علی اصغرعلیه‌السلام را روی دست می‌گیرد و با تیر سه شعبه ایشان را شهید می‌کنند خدا تبارک و تعالی مستقیماً به ابی عبداللهعلیه‌السلام تسلیت می‌گوید سپس می‌فرماید او را رها کن «فَإِنَّ لَهُ مُرضِعاً فِي الجَنَّةِ».[14] این به چه معناست؟ ارتباط بدون واسطة ابی عبدالله الحسینعلیه‌السلام با خدا تبارک و تعالی است.
حقیقت اخلاص
خدای تبارک و تعالی روزه را ملاک اخلاص قرار داده اما اهل‌بیتعلیهم‌السلام ملاک برای اخلاص نیستند بلکه حقیقت اخلاص هستند، بالاتر از اخلاص هستند، اخلاص تازه اول کار است. اهل‌بیتعلیهم‌السلام مظهر حب ذاتی حق جل و اعلی و فنا و بقاء و تفرید و تجرید و توحید هستند. «دنَا فَتَدَلیَ‌ فَکاَنَ قَابَ قَوْسَینْ‌ أَوْ أَدْنیَ‌» « دُنُوّا وَ اقْتِرَاباً مِنَ الْعَلِیِّ الْأَعْلَی».[15]
مظهر بی‌نهایت
« المُتَوَسِّدِ بِالشُّهُودِ » متوسد به شهود به چه معناست؟ علم از کجا می‌آید؟ از ذات اقدس حق جل و اعلی علوم افاضه می‌شود. حیات از کجا می‌آید؟ هر حیاتی در هر جای عالم که هست در جمادات، در نباتات همه از جانب خداست. همان طور که می‎دانید همه چیز زنده است؛ چیزی نیست که زنده نباشد. «المُتَوَسِّدِ بِالشُّهُودِ » حضرت ابی عبدالله الحسینعلیه‌السلام علم بی‌نهایت است چون مظهر علم بی‌نهایت است؛ لذا تکیه گاه حضرت علم بی‌نهایت است، قدرت بی‌نهایت است. قدرت ابی عبداللهعلیه‌السلام کجاست؟ ابی عبداللهعلیه‌السلام را که تکه تکه کردند، شهیدش کردند؛ ابداً، حاشا و کلا، هیهات (که چنین باشد) «أَشْهَدُ أَنَّكَ لَمْ تَهْلِكْ »[16] در زیارت نامه حضرت می‌فرماید شهادت می‌دهم آقا شما هلاک نشدید، شما حی هستید، مظهر حیات بی‌نهایت خدا هستید، مظهر علم بی‌نهایت هستید، مظهر قدرت بی‌نهایت خدا هستید. ببینید امام حسینعلیه‌السلام چگونه عالم را از زیر چنگال خونین جنایت کارها نجات می‌دهد؟
بهترین مردم و مسئولین در عصر حاضر
الآن بهترین مردم دنیا که کار فرهنگی و نوکری امام‌زمان(عج) را می‌کنند مردم ایران هستند. واقعاً مردم و مسئولین ایران الآن بهترین مردم دنیا هستند اما همین مردم خوبمان و مسئولین محترم و سپاه و ارتش و بسیج خوب و … را ابی عبداللهعلیه‌السلام می‌آورد، قدرت ابی عبداللهعلیه‌السلام است که این‌ها را می‌کشاند. هنوز چندین ماه مانده تا اربعین اما همه در فکر اربعین هستند، اربعین که تمام می‌شود همه نگران هستند که آیا سال دیگر دعوتشان می‌کنند یا خیر؟ مدام می‌گویند نکند کاری کنیم سال دیگر دعوتمان نکنند؟ چه قدرتی دارد؛ این مظهر قدرت بی‌نهایت خدا نیست؟ کجا می‌تواند کسی این کار را بکند؟
عظمت و قدرت امام حسینعلیه‌السلام
تلویزیون نشان می‌داد یک خانم کافری برای فیلم برداری، اربعین کربلا آمده بود. «یا مَنْ یُعْطی مَنْ سَئَلَهُ یا مَنْ یُعْطی مَنْ لَمْ یَسْئَلْهُ».[17] احتمالا جاسوس هم بوده، فکر کنم از آمریکا آمده بود، حالا نمی‌دانم روز قیامت یقة ما را نگیرد، به هر صورت کربلا آمده بود. ابی عبداللهعلیه‌السلام او را زیر و رو کرده بود. اخبارگوی آمریکایی را دیدید که چگونه دین اسلام و نور و عشق به ابی عبدالله علیه‌السلام … . همین پری روز بود یک خانم ژاپنی که کافر مطلق است می‌گفت مجلس ابی عبداللهعلیه‌السلام رفته بودم. می‌گفت در ژاپن یکی دو تا مسلمان هم نیست اما ببینید امام حسینعلیه‌السلام با او چکار کرده؛ می‌گفت کربلا نرفته بودم فکر می‌کردم اگر بین الحرمین بروم تکه تکه می‌شوم. چه دل خوبی دارد می‌گوید به یاد مصیبت‌های امام حسینعلیه‌السلام در بین الحرمین تکه تکه می‌شوم. اما وقتی رفتم دیدم انسان پرواز می‌کند. ابی عبداللهعلیه‌السلام چطور نجات می‌دهد! «نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي»[18] امام حسینعلیه‌اسلام روح می‌دهد. واقعاً امام حسینعلیه‌السلام دم مسیحایی دارد. مسیح هم هر چه دارد و ندارد از ابی عبداللهعلیه‌السلام است. «المُتَوَسِّدِ بِالشُّهُودِ» شهود یعنی علم بی‌نهایت، قدرت بی‌نهایت. ببینید چه قدرتی دارد کشیش مسیحی با پای پیاده برای زیارت می‌آید و جلوی حضرت سه الی چهار بار تعظیم می‌کند؛ واقعاً چه عشقی، چه نوری، چه جمالی، چه جلالی؛ الله اکبر. « المُتَوَسِّدِ بِالشُّهُودِ» قدرت بی‌نهایت، حیات بی‌نهایت است، به تمام عالم حیات می‌دهد. هم مظهر علم بی‌نهایت شده، هم مظهر قدرت بی‌نهایت شده، هم مظهر حایت بی‌نهایت شده، همه چیز می‎دهد. «اَللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدَ الشَّاکِرینَ لَکَ عَلی مُصابِهِمْ؛ اَلْحَمْدُ للَّهِ عَلی عَظیمِ رَزِیَّتی أَللّهُمَّ ارْزُقْنی شَفاعَةَ الْحُسَیْنِ یَومَ الْوُرُودِ وَثَبِّتْ لِی قَدَمَ صِدْق عِنْدَکَ مَعَ الْحُسَیْنِ وَأَصْحابِ الْحُسَیْنِ الَّذینَ بَذَلُوا مُهَجَهُمْ دُونَ الْحُسَیْنِ(علیه السلام)».[19]ریشة تمام عالم نور امیرالمومنینعلیه‌السلام است اما هستی عالم امام حسینعلیه‌السلام است.
ذکر مصیبت
« سَیعلَمُ الّذینَ ظَلَموا أَی مَنقَلَبٍ ینقَلِبونَ»[20] بزودی معلوم می‌شود چه کسی پیروز شده است. الآن معلوم نیست چه کسی پیروز شده است؟ آن زمان حضرت که در بین کفار قرآن می‌خواند این را می‌دید. چه حیاتی، چه علمی، چه قدرتی! اجنه و ملائکه آمدند حسین جان هر چه می‌خواهی بگو، خود خدا گفت حسین جان اراده کنی نابودشان می‌کنم و تو را سلطان عالم می‌کنم، از ثوابت هم ذره‌ای کم نمی‌کنم. جانم فدایت حسین جان. اما ابی عبداللهعلیه‌السلام عرضه داشت خدایا هر چه خودت می‌خواهی من هیچی نمی‌خواهم. «أَنَا قَتیلُ العَبَرات».[21] می‌خواهم مردم را هدایت کنم، خدایا می‌خواهم با من دل مردم را به‌طرف خودت برگردانی و توبه آن‌ها را قبول کنی، از همه بالاتر می‌خواهم مردم را عاشق کنی. پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم می‌فرماید دیدم دخترم مدام با کسی حرف می‌زند گفتم دخترم چه شده با خودت حرف می‌زنی؟ حضرت فرمود بابا جان فرزندی که در رحم دارم با من صحبت می‌کند، فرمود الحمدلله. اما بابا حرف‌های عجیبی می‌زند و دل من را زیر و رو می‌کند. چه چیزی می‌گوید؟ بابا جان مدام می‌گوید انا العطشان، انا الغریب، انا العریان، انا المظلوم. بابا جان چرا با دل من این‌طوری می‌کند؟ حضرت فرمود دخترم روزی می‌آید بین دو نهر آب با لب تشنه فرزندت را می‌کشند و سرش را از پشت سر جدا می‌کنند. خانم شروع کرد به ضجه زدن، بابا جان اگر فرزندم را می‌کشند می‌خواهم چه کنم؟ من نابود می‌شوم. آقا فرمود دخترم مگر نمی‌خواهی گناه کارهای امت من بعدها با گریة بر حسینعلیه‌السلام تو مورد عفو قرار بگیرند؟ مگر نمی‌خواهی اوساط امت من به حسینعلیه‌السلام تو بخشیده شوند؟ اینجا بود حضرت صدیقهسلام‌الله‌علیها عرضه داشت بابا حالا که قرار است گناه کارهای امت شما به‌خاطر این تکه تکه شدن و عطشان بودن و شهادت حسینعلیه‌السلام من بخشیده شوند بگذار او را بکشند و شهیدش کنند.


[1]– مناقب اهل بیت ع، محی الدین ابن عربی
[2]– مرآة العقول، العلامة المجلسي، ج12، ص445
الوافي، الفيض الكاشاني، ج9، ص1667
[3]– سوره مبارکه طه، آیه5
[4]– فرازی از دعای ابوحمزه ثمالی
[5]– سوره مبارکه ذاریات، آیه56
[6]– بحار الأنوار – ط مؤسسةالوفاء، العلامة المجلسي، ج44، ص331
مقتل الحسين عليه السلام، المقرّم، السيد عبد الرزاق، ص65
[7]– بحار الأنوار – ط مؤسسةالوفاء، العلامة المجلسي، ج44، ص364
[8]– سوره مبارکه نجم، آیات 3-4
[9]– سوره مبارکه فاتحة الکتاب، آیه6
[10]– سوره مبارکه نجم، آیات 8-9
[11]– بحار الأنوار – ط مؤسسةالوفاء، العلامة المجلسي، ج96، ص256
«الصَّوْم لِي وأَنا أَجْزي بِه»
[12]– بحار الأنوار – ط مؤسسةالوفاء، العلامة المجلسي، ج96، ص368
«فَرَضَ اللّهُ الصِّيامَ تَثبِيتا لِلإخلاصِ»
[13]– سوره مبارکه بقره، آیه156
[14]– تذكرة الخواص، سبط این جوزی، ص ٢٥٢
[15]– فرازی از دعای ندبه
[16]– فرازی از زیارت امام حسین ع
[17]– فرازی از دعای ماه رجب
[18]– سوره مبارکه حجر، آیه29
سوره مبارکه ص، آیه72
[19]– فرازی از زیارت عاشورا
[20]– سوره مبارکه شعراء، آیه227
[21]– فرازی از زیارت اربعین امام حسین (ع)